Khi nhắc đến huyện Tân Sơn và Thanh Sơn, hầu hết chúng ta sẽ biết đến Thịt chua – một món ăn truyền thống và đặc sắc tại nơi đây, rất nổi danh bởi hương vị đặc trưng, ăn cũng dễ và nghiện càng không tránh khỏi.
Thịt chua là món ăn sử dụng thịt lợn tươi sống ướp trong thính gạo để làm thành phẩm chín tự nhiên, có cách làm khá đơn giản nhưng để có một lọ thịt chua hấp dẫn và đạt yêu cầu lại là cả một nghệ thuật. Từ khâu chọn thành phần, đến các bước thực hiện, không gian, thời gian ủ chính xác để có được thành phẩm chuẩn vị.
Được làm từ thịt lợn sạch an toàn, một loại lợn được người Mường nuôi tự nhiên, sau khoảng thời gian nuôi trên lưng sườn đồi, được người dân thả lã chủ yếu là ăn nhưng đồ ăn trong rừng sẽ được sử dụng làm nguyên liệu chính chế biết món thịt chua. Người Mường ở Thanh Sơn không mổ lợn như cách thông thường mà họ dùng rơm lúa nếp nương thui cho lợn vàng đều, quay cho thịt lợn gần chín tới, những vùng thịt ngon nhất của con lợn như: thịt mông sấn, thịt nạc vai, nạc thăn sẽ được đem thái lát mỏng, ướp gia vị truyền thống của dân tộc và trộn đều với thính ngô, đỗ sao cho bột thính bám thật đều trên bề mặt các miếng thịt. Sau đó ủ nóng 40 độ C cho thịt lên men chua một cách tự nhiên. Công đoạn tiếp theo là chuẩn bị những ống nứa rửa sạch khử trùng, để khô, lót lá ổi xuống dưới rồi cho thịt đã được ướp thính vào, đậy lớp lá ổi lên trên bề mặt và hút chân không nút chặt miệng ống lại. Rồi cất lên ở những nơi cao ráo, thoáng đãng. Sau 3 ngày là dùng được. Khi ăn miếng thịt khô, tơi, chua, ngọt, thơm ngậy vừa miệng. Người ta thường ăn thịt kèm với các loại lá như: lá sung, lá ổi, lá mơ, lá đinh lăng, lá nhội, rau thơm.v.v… chấm kèm với tương ớt sẽ cảm nhận được hết hương vị vô cùng độc đáo, mới lạ mà món ăn đem lại. Với những người sành nhậu thì đừng quên làm một vài vại bia nhé. Sẽ tuyệt lắm đấy!
Hợp tác xã (HTX) thịt chua Thanh Sơn, huyện Thanh Sơn bắt đầu hoạt động từ cuối năm 2018 đã trải qua nhiều thời kỳ xây dựng và phát triển. Đến giữa năm 2019 do ảnh hưởng bởi dịch tả Châu Phi, tiếp nối là dịch Covid-19 khiến hoạt động sản xuất kinh doanh gặp khó khăn, có thời điểm phải tạm dừng sản xuất. Ngay sau khi dịch bệnh được kiểm soát, HTX nỗ lực khôi phục lại sản xuất, từng bước nối lại thị trường và đẩy mạnh xúc tiến thương mại tìm kiếm thị trường mới. Hiện nay, trung bình mỗi ngày, HTX sản xuất 650 hộp/ngày, tập trung vào 2 sản phẩm chủ đạo là thịt chua hộp nhựa và ống nứa. Với mong muốn kết nối và mở rộng thị trường tại Hà Nội, HTX thịt chua Thanh Sơn đã hợp tác và trở thành thành viên liên kết chính thức của Liên hiệp Hợp tác xã OCOP Việt Nam. Hiện tại, các sản phẩm thịt chua đang được phân phối tại các điểm tiêu thụ chính thức của Liên hiệp Hợp tác xã OCOP Việt Nam.